Tại sao Charizard, Gyarados không có hệ Rồng?
Đây là một trong những câu hỏi kinh điển của cộng đồng Pokemon, và cũng là nguồn gốc cho vô số meme “rồng lộn” ra đời.
Thật vậy, lý do Charizard và Gyarados không được gán hệ Rồng trong Gen 1 có thể là vì vấn đề cân bằng game: hệ Rồng khi đó quá mạnh, trong khi khắc chế lại hiếm. Nếu có sẽ:
- Gyarados sẽ chỉ yếu trước hệ Rồng (vốn hiếm, chỉ có Lance dùng) → quá bá cho một Pokemon bắt được từ sớm.
- Charizard sẽ giảm đáng kể điểm yếu: không còn yếu trước Điện, Nước, chỉ còn yếu trước Rồng, Đá → phá vỡ thế cân bằng với Blastoise trong bộ ba Khởi Hành Viên [First Partner Pokemon].
Vì vậy, cả hai được gắn hệ Bay như một cách kiềm chế sức mạnh. Sau này, khi hệ Tiên ra đời và các Pokemon Rồng trở nên phổ biến hơn, nỗi lo mất cân bằng về hệ Rồng cũng không còn quá nghiêm trọng.
- Chính vì vậy, Mega Charizard X mới được trao tổ hợp Rồng/ Lửa, như một sự công nhận muộn màng cho hình ảnh “rồng lộn” mà fan luôn mong đợi ở nó.
- Còn với Gyarados, dù mang hình tượng Cá Chép hóa Rồng, nó vẫn không có hệ Rồng, có lẽ vì ngay từ đầu đã là một “ngụy long”, không thuộc dòng dõi “long tộc” như Dratini (vốn lấy cảm hứng từ Giao Long – rồng nước trong thần thoại phương Đông). Thay vào đó, Gyarados được định danh là Pokemon Hung Ác [Atrocious Pokemon]. Khi Mega tiến hóa, nó thậm chí chuyển sang hệ Bóng Tối như để nhấn mạnh sự sa ngã và mất kiểm soát của nó. Riêng hệ Bay của Gyarados có thể lấy cảm hứng từ hình ảnh cá chép bay (Koinobori) trong lễ hội thiếu nhi Nhật Bản – biểu tượng cho lòng dũng cảm và khát vọng “hóa rồng” của các bé trai. Tuy nhiên, đó chỉ là ước mơ mang tính biểu tượng, không phản ánh bản chất thực thể của một con Rồng (trong game nó bay được thiệt).
Thế tại sao cục mây, con cừu, cá ngựa, chuồn chuồn, cây dừa, trái táo, ốc sên hay miếng sushi lại có hệ Rồng?
Ờ thì, đi vào từng nhóm, ta có:
Altaria và Mega Ampharos đều mang hệ Rồng vì cùng gắn với hình ảnh mây và sét – những yếu tố thường đi kèm rồng trong thần thoại phương Đông, nơi rồng cưỡi mây, gọi sấm và tạo mưa.
- Altaria được cho là lấy cảm hứng từ Bằng (鵬 / Peng) – một loài chim thần khổng lồ trong cổ thư Trung Hoa, với đôi cánh như mây. Trong một số lối diễn giải, Bằng là biến thể của Rồng có cánh chim.
- Ampharos thì tên Nhật là デンリュウ (Denryū) – vừa mang nghĩa “dòng điện” (電流), vừa đồng âm với “rồng điện” (電竜). Nhờ cách chơi chữ này, khi tiến hóa Mega, Ampharos được “hô biến” thành Rồng với bờm lông trắng như mây, và thú vị là trong tiếng Việt, “dòng điện” và “rồng điện” cũng đọc na ná nhau.
Tiếp tục với nhóm cá ngựa và chuồn chuồn, ta có những ví dụ kinh điển về chơi chữ:
- Trong dân gian Nhật Bản, cá ngựa được gọi là 竜の落とし子 (ryū no otoshigo), tức “đứa con rơi của rồng”, vì hình dáng đầu rồng, thân uốn lượn như long thân, nhưng lại nhỏ bé, yếu ớt và bất toàn, như một rồng non sinh thiếu tháng. Nên Kingdra hay Dragalge có hệ Rồng.
- Chuồn chuồn, trong tiếng Anh là Dragonfly, nên Flygon cũng chơi chữ làm Rồng theo. Tuy nhiên, thoạt nghe tưởng Dragonfly là một loài Rồng, nhưng thực chất không phải. Có giả thuyết cho rằng từ “Dragonfly” bắt nguồn từ “dragon’s darning needle”, tức “kim khâu của Rồng”. Trong truyền thuyết châu Âu, người ta tin chuồn chuồn có thể khâu miệng những đứa trẻ hư, hoặc khâu linh hồn người chết để canh giữ. Lại nói về linh hồn, trong tiếng Nhật, chuồn chuồn là 蜻蛉 (seirei), đồng âm với 精霊, tức tinh linh, linh hồn. Chính sự đồng âm này khiến hình tượng chuồn chuồn trong Flygon trở nên biểu tượng hơn là sinh vật học, lý giải vì sao nó có phân loài là Pokemon Tinh Linh [Mystic Pokemon] và biệt danh Tinh Linh Sa Mạc [The Desert Spirit]. Ngược lại, Yanmega không mang hệ Rồng vì nó dựa trên nguyên mẫu Meganeura – loài chuồn chuồn khổng lồ thời tiền sử, sống cách đây hơn 300 triệu năm, phản ánh bằng việc tiến hóa sau khi học được chiêu Sức Mạnh Nguyên Thủy [Ancient Power]. Khi ấy, khái niệm “Dragonfly” với hàm ý “Rồng” còn chưa… ra đời, nên không mang hệ Rồng âu cũng là… hợp lý.
Vì sao Flygon không mang hệ Bay như Yanmega?
Để trả lời câu hỏi này, ta cần quay lại thiết kế ban đầu của Gen 3 được tiết lộ trong Teraleak:
- Trapinch ban đầu là một Pokemon riêng biệt, mang hệ Đất và phân loại Pokemon Kiến Sư Tử [Ant Pit Pokemon] giống bây giờ, vốn lấy cảm hứng từ ấu trùng kiến sư tử chuyên đào hố bẫy con mồi.
- Trong khi đó, cấp 1 của Flygon lúc đó là một Pokemon hoàn toàn khác Trapinch, với tên là ヤッココ (Yakkoko) – giống phiên bản non hơn của Vibrava. Flygon lúc này thì mang hệ Bọ/ Bay, được mô tả là sống trong rừng rậm, hút oxy dưới nước và ăn vi sinh vật trong ao.
Thời điểm đó, Game Freak muốn thiết kế Trapinch một chuỗi tiến hóa dựa trên loài phù du (Mayfly – một loài côn trùng gần giống chuồn chuồn). Vì ngoại hình khá tương đồng như thế, họ đã quyết định:
- Gộp Trapinch làm cấp 1 thay cho Yakkoko,
- Điều chỉnh chút màu sắc cả 3 cho đồng bộ với nhau.
- Đổi hệ Vibrava, Flygon sang Đất/ Rồng cho phù hợp với hệ Đất của Trapinch, cũng như chơi chữ Dragonfly cho phân loài Chuồn Chuồn ban đầu. Còn hệ Bay đã có phương án thay thế bằng đặc tính Lơ Lửng [Levitate] vừa được ra mắt vào gen 3.
Sau này, TPC ngày càng tinh vi hơn trong thiết kế khi lồng ghép những lớp ý nghĩa sâu xa và chơi chữ phức tạp hơn:
- Alolan Exeggutor được lấy cảm hứng từ loài cây Dracaena Draco, hay còn gọi là Dragon Tree (Cây Rồng) – một loài thực vật có nhựa màu đỏ được gọi là “Huyết Rồng” (Dragon’s Blood), từng được dùng trong y học cổ và nghi lễ tôn giáo. Dù không phải loài bản địa của Hawaii, cây này lại phổ biến ở quần đảo nhiệt đới như Canary và Madeira. Tuy nhiên, Hawaii – vốn có khí hậu nắng nóng quanh năm, tạo điều kiện lý tưởng để cây cối phát triển mạnh mẽ. Từ đó, họ phát triển hình ảnh Exeggutor với chiếc cổ dài vươn thẳng lên trời như long thân, khớp với hình ảnh Rồng bay lên trời trong văn hóa Á Đông.
- Nhà Applin là cú chơi chữ rõ rệt giữa “worm” (sâu) và “wyrm” (rồng). Từ đó hình thành ý tưởng về một con rồng nhỏ ẩn mình trong trái táo, tức táo là nơi trú ngụ, không phải bản thể thật sự.
- Nhà Goomy được lấy cảm hứng từ Lou Carcolh – một sinh vật trong thần thoại Pháp, mô tả là con rắn khổng lồ, nhầy nhụa, có vỏ như ốc sên và xúc tu đầy lông. Dù không mang long tượng truyền thống, nó vẫn được xem là một biến dị của rồng trong dân gian Tây phương.
- Tatsugiri, cũng như Magikarp, đều gợi nhắc đến hình tượng cá chép hóa rồng. Tuy nhiên, thiết kế của Tatsugiri cụ thể và tinh tế hơn: tư thế cong Vễnh [Curly Form], Duỗi [Stretchy Form], Xìu [Droopy Form] của nó được cho là lấy cảm hứng từ Shachihoko – sinh vật biển thân cá đầu rồng, thường thấy trên mái đền hoặc lâu đài Nhật như biểu tượng trấn hỏa. Danh hiệu Thống Lĩnh Ngụy Long [False Dragon Titan] của cặp Dondozo–Tatsugiri nhằm ám chỉ kiểu “rồng phi truyền thống” là Tatsugiri – nhỏ bé, không mang long tượng rõ ràng, cứ như Rồng giả. Chữ “ngụy” ở đây vừa mang nghĩa “giả”, vừa là “ngụy trang”: Tatsugiri giả dạng thành sushi [Mimicry Pokemon] dụ con mồi, đồng thời âm thầm điều khiển Dondozo tấn công thay mình. Chính lớp vỏ ngây ngô đó khiến người chơi dễ nhầm lẫn đâu mới là Titan thật. Hoặc hiểu vui kiểu Dondozo như một “ngụy long” – trông giống rồng nhưng không phải rồng, còn Tatsugiri là “ngụy Titan” – dù là đầu não, nhưng Titan vẫn là Dondozo.
Trong Pokemon, hệ không mang nghĩa đen. Không phải tất cả Pokemon hệ Thép đều có cơ thể làm từ thép, hệ Tiên là sinh vật nhỏ xinh có cánh, hay hệ Rồng đều là “rồng thật” theo định nghĩa sinh học. Hệ trong Pokemon còn là hình tượng, biểu tượng, hoặc một lớp ẩn dụ về điển tích hay một cú chơi chữ tinh tế nào đó.
Charizard, Gyarados tuy không có hệ Rồng, nhưng vẫn là một con Rồng rõ rệt về mặt thị giác và cảm xúc:
- Charizard có hình dạng của một con Rồng phương Tây: hai cánh, bốn chi, biết phun lửa.
- Gyarados lại gợi nhớ đến Rồng Trung Hoa: dài, uốn lượn, dữ tợn, bay lơ lửng.
Điều này thậm chí được chính Lance xác nhận trong Pokemon Masters EX (có thể xem là một lời biện minh của TPC sau những gì đã xảy ra cũng được):
“Not all dragons are Dragon-type Pokemon.”
(Không phải tất cả Rồng đều là Pokemon hệ Rồng)
Tương tự như nhóm trứng Giống Rồng [Dragon Egg Group], vốn bao gồm rùa, rắn, thằn lằn, khủng long và các loài bò sát nói chung – những sinh vật thường được xem là họ hàng xa của rồng trong văn hóa dân gian. Từ đó, việc những Pokemon như Turtonator, Zygarde, Cyclizar, Tyrunt,… mang hệ Rồng cũng không có gì khó hiểu. Và đó chính là tinh thần cốt lõi của hệ Rồng trong Pokemon.