Trong thế giới Pokemon, phần lớn loài tiến hóa theo những quy tắc quen thuộc: trưởng thành khi đạt đến một cấp độ nhất định, nhờ một “hòn đá kỳ diệu”, hoặc khi đạt mức gắn bó đủ sâu với người huấn luyện. Nhưng cũng có những ngoại lệ phá vỡ quy luật ấy, khiến người chơi không khỏi bất ngờ đến… bật ngửa. Inkay là một trong những trường hợp đặc biệt đó: để nó tiến hóa, bạn phải cầm ngược chiếc 3DS khi đạt cấp 30. Nghe qua tưởng như một trò đùa, nhưng chính sự kỳ lạ này đã biến Inkay và Malamar trở thành một trong những ý tưởng táo bạo và độc đáo nhất mà Game Freak từng tạo ra.
Inkay được thiết kế dựa trên hình tượng mực nang (cuttlefish): thân hình trịa tròn, đôi mắt to, miệng chúm chím (là mỏ mực thật, không phải mỏ chim), hai xúc tu dài như tóc mai, trong khi vây bao quanh thân lại khiến nó trông như đang đội một chiếc mũ. Tổng thể tạo cảm giác nhỏ bé, dễ thương và hoàn toàn vô hại.
Ngược lại, Malamar có hình dáng như một con mực ống (squid) bị lộn ngược. Cơ thể thon dài, mắt hẹp, phần thân trải rộng như chiếc áo choàng, các xúc tu dựng đứng như mái tóc bù xù, trong đó hai xúc tu dài nhất lại biến thành đôi tay nhọn hoắt. Thiết kế này vừa gợi liên tưởng đến bút mực cổ (xưa từng làm từ dịch mực thật), vừa phảng phất hình ảnh loài mực quỷ (Vampyroteuthis infernalis) – sinh vật có tập tính lộn ngược xúc tu và màng da để tỏ ra đáng sợ khi bị đe dọa.
Theo Hitoshi Ariga từng chia sẻ, ý tưởng “Malamar lộn ngược” xuất phát từ mực trong sách tranh khoa học thường được minh họa ở tư thế lộn ngược, giúp người xem quan sát rõ hệ xúc tu, giác hút, miệng, vây và cấu trúc thân hơn.
Sự ngược ngạo của Malamar không dừng ở ngoại hình. Dù dựa trên mực và thuộc nhóm trứng Trong Nước 1 [Water 1] và Trong Nước 2 [Water 2], có Giác Hút [Suction Cups], nhưng Inkay và Malamar lại không mang hệ Nước, thậm chí chúng chỉ sống trên cạn.
Inkay tuy nhỏ bé dễ thương nhưng nó biết dùng ánh sáng phát quang nhấp nháy để gây lú lẫn cho kẻ thù, rồi nhân cơ hội tẩu thoát. Nhưng khi tiến hoá thành Malamar, sức mạnh thôi miên được đẩy đến mức cực đại. Ánh sáng phát ra từ Malamar có thể khiến kẻ địch hoàn toàn mất kiểm soát. Không như Inkay chỉ dùng ánh sáng giao tiếp hoặc tự vệ, Malamar thậm chí còn có thể sai khiến mục tiêu làm theo ý mình. Thế nên chúng có hệ Bóng Tối và Siêu Linh, vừa phản ánh năng lực siêu nhiên, vừa nhấn mạnh tính cách gian trá, thao túng.
Trong tự nhiên, nhiều loài mực nang sở hữu một “bảng màu sống” ngay trên da, gồm ba loại tế bào quang học: chromatophore (túi sắc tố li ti có thể co giãn dưới sự điều khiển cơ bắp, bật/ tắt màu sắc tức thì), iridophore (tế bào cấu trúc chứa tinh thể guanine, phản xạ ánh sáng thành màu óng ánh thay đổi theo góc nhìn), và leucophore (tế bào tán xạ ánh sáng toàn phổ, tạo nền phản chiếu giúp ngụy trang hoặc làm nổi bật hoa văn phía trên).
Ở biển sâu, loài mực quỷ lại sở hữu một cơ chế hoàn toàn khác: photophore – cơ quan phát quang sinh học thực thụ, phân bố rải rác khắp cơ thể. Nhờ phản ứng hóa học nội sinh, các photophore có thể phát sáng, bật/tắt hay nhấp nháy dưới sự kiểm soát thần kinh, giống như những chiếc đèn sinh học. Các cơ chế phát quang, dù khác nhau, đều phục vụ cho giao tiếp, thu hút bạn tình, ngụy trang hay đe dọa kẻ thù.
Ngoài mực, một nguồn cảm hứng khác có thể đến từ sứa lược (comb jelly). Sinh vật này phát sáng nhờ hàng lông mao khúc xạ ánh sáng, dùng xúc tu dính để bắt mồi thay vì nọc độc. Chu kỳ sống của chúng có hai giai đoạn: medusa trôi nổi và polyp bám đá, gợi liên tưởng đến Inkay bay lơ lửng và Malamar thì dựng đứng đầy uy hiếp.
Ngoại hình và khả năng thôi miên của Malamar cũng gợi nhắc mô típ siêu ác nhân ngoài hành tinh trong tokusatsu (như Kamen Rider, Ultraman). Các nhân vật phản diện kiểu này thường dùng ánh sáng, mắt phát quang hay sức mạnh tâm linh để thao túng con người, rất gần với chiêu Thuật Thôi Miên [Hypnosis] của Malamar.
Các xúc tu buông dài như mái tóc sống khiến nó gợi liên tưởng đến quái vật gorgon trong thần thoại Hy Lạp (Medusa), đồng thời gợi nhắc Ursula – mụ phù thủy bạch tuộc trong phim “Nàng tiên cá” (The Little Mermaid), một nhân vật phản diện kinh điển lấy cảm hứng trực tiếp từ loài sinh vật biển có xúc tu.
Trong văn hóa đại chúng, mực và bạch tuộc vốn gắn với hình ảnh xảo quyệt, khó lường. Khả năng phun mực đen để che mắt kẻ thù và trốn thoát khiến con người gán cho chúng hành vi “chơi xấu”, không đường hoàng, tương ứng với các chiêu như Chơi Khăm [Foul Play], Tráo Đồ [Switcheroo],… Cùng với đó, chính những đặc điểm sinh học kỳ lạ: đầu to, đôi mắt dị thường, máu xanh do hemocyanin, ba quả tim, hệ thần kinh phân tán thành nhiều “bộ não” nhỏ, khả năng đổi màu tức thì,… Tất cả đã khiến chúng được ví như “sinh vật ngoài hành tinh”. Đây là nền tảng tự nhiên khiến Malamar mang dáng dấp một Pokemon xa lạ, đáng sợ, và gắn liền với khả năng ngoại cảm.
Anime mùa XY càng làm nổi bật bản chất độc ác thuần túy của Malamar. Không cần con người dẫn dắt, Pokemon này đã được xây dựng với quá khứ bí ẩn, bản tính lạnh lùng và tàn nhẫn, cùng tham vọng thống trị thế giới – một tham vọng tưởng chừng chỉ tồn tại ở các băng phản diện hùng mạnh. Thậm chí, Malamar nhận thức rõ giới hạn sức mạnh của bản thân, nên thay vì liều lĩnh đối đầu, nó dùng sự tinh ranh và khả năng thôi miên để dựng nên cả một mạng lưới tay sai, điều khiển người khác hành động thay mình.
Từ đó, đặc tính Xâm Nhập [Infiltrator] trở thành ẩn dụ hoàn hảo cho khả năng thao túng và thôi miên đặc trưng của dòng Inkay. Nhờ nó, Pokemon này có thể thâm nhập hàng phòng thủ đối phương một cách khéo léo và hiệu quả, giống như cách Malamar trong anime tinh vi chi phối mọi hành động xung quanh.
Trong văn hóa Nhật, con số 30 gắn liền với thành ngữ 三十にして立つ (sanjū ni shite tatsu), tức “ba mươi tuổi thì lập thân”, biểu thị cột mốc trưởng thành. Trùng hợp thay, Inkay tiến hóa ở cấp 30 cũng có thể được xem như một ẩn dụ: để “lập thân”, nó phải lật ngược thế giới quan (người chơi xoay ngược máy 3DS). Và khi bước sang ngưỡng trưởng thành ấy, Inkay cũng biến thành Malamar – một kẻ gian xảo và đáng gờm, như thể sự trưởng thành đồng nghĩa với việc học cách sinh tồn bằng mưu mô.
Việc lộn ngược không chỉ là một “chiêu trò thiết kế” trong game mà còn có cơ sở khoa học. Inkay vốn hay xoay vòng (Revolving Pokemon) để cải thiện tuần hoàn máu và giữ cho đầu óc minh mẫn. Chính thói quen đảo ngược này đã trở thành yếu tố kích hoạt tiến hóa, đưa nó sang hình thái Malamar – Pokemon Lộn Ngược [Overturning Pokemon]. Bản chất ngược ngạo này còn được thể hiện qua chiêu Đảo Lộn [Topsy-Turvy], sau này được mở rộng thêm sang Grapploct (võ sĩ nhu thuật vật ngược đối thủ), hay chiêu Khởi Tử Hồi Sinh [Reversal], hiểu nôm na là lật ngược tình thế. Đồng thời, nhà Inkay còn nổi tiếng với đặc tính Ngược Đời [Contrary], phản ánh trọn vẹn hệ, ngoại hình, tính cách và cơ chế tiến hóa độc đáo của nó.
Khi đạt đến hình thái Mega, Malamar bước lên đỉnh cao sức mạnh. Năng lượng tâm linh vượt trội đến mức tràn ra ngoài, khiến toàn thân nó rực sáng như những dải neon, thứ ánh sáng vốn gắn liền với khoa học viễn tưởng và thành phố hiện đại. Cơ thể gầy guộc, tay chân teo tóp cách điệu chữ M, trong khi các xúc tu cuộn xoắn thành khối tựa bộ não, khắc họa rõ hình tượng “cái đầu to” – mô típ quen thuộc của những nhà khoa học điên trong văn hóa đại chúng, chẳng hạn Megamind.
Không chỉ phát quang thôi miên, Mega Malamar còn xoay tròn hai xúc tu dài, tạo thành vòng xoắn ánh sáng gợi nhớ đến vòng xoắn ảo giác (Hypnotic Spiral) hay hiệu ứng xoắn màu (color spiral illusions) trong tâm lý học thị giác – những công cụ cổ điển từng được dùng để thôi miên. Nhờ vậy, nó có thể xóa nhòa ký ức, bẻ cong nhân cách, biến đối phương thành một con người hoàn toàn khác. Đây chính là bước phát triển cực đoan, khắc sâu bản chất thao túng vốn có của loài này.
Chính vì sở hữu trí tuệ siêu việt, Mega Malamar luôn giữ cái đầu lạnh, phân tích toàn cục và chọn nước đi chiến lược nhất. Thế nhưng, nó không coi huấn luyện viên là đồng minh, mà chỉ xem như một “quân cờ” hỗ trợ mình. Nếu mệnh lệnh trái ngược ý chí, Malamar sẵn sàng thôi miên chính huấn luyện viên để buộc làm theo ý nó. Chính vì vậy, đây là một Pokemon rất khó để đồng hành.
Lời cuối, cảm ơn bạn Trí Thức đã giúp hoàn thành trọn vẹn bài viết này!