Tương truyền rằng, giữa vòm trời lấp lánh đầy sao, có một sinh vật mang tên Jirachi đang say ngủ trong giấc mộng kéo dài suốt một ngàn năm. Mỗi lần tỉnh giấc, nó chỉ hiện diện vỏn vẹn trong bảy ngày ngắn ngủi, nhưng chính trong khoảng thời gian ấy, Jirachi sẽ ban tặng Thiên Ân [Serene Grace] với ba điều ước cho những ai viết ước nguyện của mình lên những thẻ giấy xanh ngọc được gắn trên đầu nó.
Khi bảy ngày trôi qua, Jirachi sẽ thu mình vào lớp vỏ pha lê cứng cáp để bảo vệ bản thân, rồi lặng lẽ Đi Ngủ [Rest], chìm vào chu kỳ ngủ sâu kéo dài một thiên niên kỷ.
Dựa trên truyền thuyết ấy, ta có thể hình dung những nét đầu tiên về Pokemon Huyền Ảo [Mythical Pokemon] Jirachi, và sau khi tìm hiểu sâu ta sẽ tìm thấy được sự giao thoa của những truyền thống văn hóa, biểu tượng thiên văn và niềm tin của con người vào phép màu mà Jirachi mang lại.
1. Tạo hình từ biểu tượng thiên văn
Jirachi có tạo hình giống với một ngôi sao, với phần đầu có ba chóp nhô ra giống với những cánh sao, và từ lưng của nó tỏa ra hai dải ruy băng màu vàng, trông giống như đuôi sao chổi.
Từ xưa, con người đã quan sát sao chổi và ghi lại hiện tượng này trên các thẻ xương (xương mai rùa, xương bò) trong bói toán của Trung Hoa cổ đại. Ở nhiều nền văn hóa như Trung Quốc, Hy Lạp hay Ả Rập, sao chổi thường được coi là điềm xấu, báo trước tai họa hoặc rủi ro cho vua chúa. Tuy nhiên, nhà tư tưởng Tuân Tử (313–230 TCN) bác bỏ quan niệm mê tín này trong tác phẩm Thiên Luận, nhấn mạnh rằng các hiện tượng thiên văn không phải lúc nào cũng mang điềm gở.
Về khoa học, sao chổi khi ở xa Mặt Trời chỉ là khối băng và bụi, khó quan sát bằng mắt thường. Khi tiến gần Mặt Trời, băng bắt đầu bốc hơi, tạo ra phần đầu sáng (coma) xung quanh nhân sao chổi. Đồng thời, gió Mặt Trời và ánh sáng Mặt Trời đẩy khí và bụi tạo thành hai đuôi riêng biệt:
- Đuôi plasma (ion tail): Được tạo ra từ các phân tử khí bị ion hóa dưới tác động của ánh sáng Mặt Trời, thường có màu xanh nhạt. Đuôi này thẳng và hướng ra xa Mặt Trời vì bị gió Mặt Trời thổi đi nhanh.
- Đuôi bụi (dust tail): Bao gồm các hạt bụi nhỏ bốc ra từ bề mặt sao chổi. Đuôi này hơi cong theo quỹ đạo chuyển động của sao chổi, thường có màu vàng trắng hoặc hơi cam do phản xạ ánh sáng Mặt Trời.
Chính bởi sao chổi di chuyển theo quỹ đạo elip dài và hẹp, nhiều sao chổi phải mất hàng trăm đến hàng ngàn năm mới quay lại gần Mặt Trời. Chu kỳ hiếm hoi nhưng đều đặn này tương quan với truyền thuyết về Jirachi, sinh vật chỉ thức tỉnh bảy ngày mỗi thiên niên kỷ
Hệ Thép của Jirachi lấy cảm hứng từ thiên thạch sắt (Iron Meteorite), tức những vật thể có thành phần chính là sắt và niken, hình thành từ lõi các tiểu hành tinh cổ xưa. Khi rơi xuống Trái Đất, chúng mang theo năng lượng vũ trụ và vẻ đẹp huyền bí, lung linh, tựa như lớp vỏ pha lê bảo vệ Jirachi mỗi khi nó thu mình đi vào giấc ngủ.
2. Lễ hội Tanabata và đêm Thất Tịch
Trên các chóp cánh hình ngôi sao của Jirachi thường thấy những tấm giấy xanh ngọc, giống như thẻ ước nguyện (短冊, tanzaku) – những mảnh giấy nhỏ dùng để viết điều ước trong lễ hội Tanabata (Thất Tịch) của Nhật Bản, còn được gọi là Lễ hội Sao. Trong hình tượng này, Jirachi đóng vai trò như một cây tre, nơi người ta treo những lời nguyện cầu của mình.
Lễ hội Tanabata có nguồn gốc từ câu chuyện dân gian Trung Quốc Ngưu Lang Chức Nữ. Truyện kể về tình yêu sâu đậm giữa Ngưu Lang (ngôi sao Altair) và Chức Nữ (ngôi sao Vega), nhưng mối tình của họ bị các vị thần ngăn cấm, khiến hai người bị chia cách bởi Dải Ngân Hà. Chỉ duy nhất vào ngày 7 tháng 7 âm lịch, các con quạ bay đến, tạo thành cây cầu ô thước tạm bắc ngang Dải Ngân Hà, cho phép đôi tình nhân gặp lại nhau trong khoảnh khắc ngắn ngủi. Trong giây phút đoàn tụ ấy, họ ôm nhau và khóc – những giọt nước mắt rơi xuống trần gian, trở thành mưa ngâu, nên Jirachi cũng học được chiêu Cầu Mưa [Rain Dance].
Việc Jirachi chỉ thức giấc trong 7 ngày ngắn ngủi cũng đã thể hiện được sự kết nối tinh tế với câu chuyện này.
3. Niềm tin gửi gắm vào phép màu
Jirachi là hiện thân hữu hình của khái niệm “wishing upon a star”, niềm tin phổ biến từ châu Âu, châu Á đến Trung Đông rằng khi sao băng xuất hiện, những điều Ước [Wish] chân thành sẽ được vũ trụ ban năng lượng để trở thành hiện thực. Điều này được phản ánh trong chiêu Năng Lượng Vũ Trụ [Cosmic Power] của Jirachi, tượng trưng cho sức mạnh vũ trụ tiềm ẩn hiện thực hóa ước mơ của con người.
Hình dáng gần giống con người và khả năng ban điều ước của Jirachi có thể chịu ảnh hưởng từ các truyền thuyết Ả Rập về thần đèn (jinn). Trong nhiều câu chuyện dân gian, như Aladdin, các thần đèn bị phong ấn cũng sẽ ban đúng 3 điều ước cho người giải thoát chúng.
Con mắt trên bụng Jirachi được coi là biểu tượng của “con mắt thứ ba” (Third Eye) trong nhiều truyền thống tín ngưỡng và huyền học, đại diện cho trực giác và khả năng nhận thức vượt ra ngoài thế giới vật lý. Trong Ấn Độ giáo và Phật giáo, con mắt này liên kết với Ajna chakra, tượng trưng cho khả năng nhìn thấy chân lý và Tiên Tri [Future Sight]. Nhờ biểu tượng này, Jirachi được gán hệ Siêu Linh.
Dù Jirachi ban điều ước tốt lành, nhưng nếu điều ước xuất phát từ tham vọng hay mong muốn bá quyền, kết quả có thể trở nên nguy hiểm và khó kiểm soát, đúng như ý nghĩa của chiêu Điều Ước Diệt Vong [Doom Desire].
- Trong Pokemon Movie 6, Butler – cựu thành viên của Băng Dung Nham [Team Magma], đã lợi dụng năng lượng Sao Chổi Thiên Niên Kỷ và khả năng hiện thực hóa điều ước của Jirachi để tạo ra một sinh vật nhằm tái hiện Groudon. Tuy nhiên, sinh vật xuất hiện không phải Groudon thật, mà là một phiên bản méo mó, mang hình dạng quái vật, không có ý thức hay bản ngã, gọi là Quái Vật Groudon [Meta Groudon]. Ngay khi xuất hiện, nó bắt đầu hấp thụ sự sống xung quanh, từ Pokemon, thực vật đến con người, để tiếp tục phát triển một cách không kiểm soát.
- Trong manga Pokemon Đặc Biệt [Pokemon Adventures], chương “The Final Battle I”, Jirachi bị buộc sử dụng để hiện thực hóa điều ước của Guile Hideout (thực chất là Archie, thủ lĩnh Băng Thủy Hạm [Team Aqua]). Anh ta ép Jirachi mở con mắt thứ ba trên bụng, tạo ra một sinh vật biển khổng lồ từ nước, mang hình dạng giống Kyogre. Sinh vật này được gọi là Quái Vật Biển [Sea Demon], là một khối nước khổng lồ không có ý thức, được tạo ra từ năng lượng biển cả, và ngay lập tức tấn công, gây nguy hiểm cho các cư dân và cơ sở của Đấu Trường Biên Cương [Battle Frontier].
Hai ví dụ này cho thấy rằng nếu điều ước rơi vào tay kẻ tham lam hoặc dùng sai mục đích, có thể gây ra thảm họa khó lường. Từ đó, Jirachi gửi gắm một thông điệp sâu sắc về bản chất của điều ước:
“Mỗi điều ước, dù thuần khiết hay ích kỷ, đều mang theo hệ quả. Và chính con người sẽ quyết định điều đó là phép màu hay tai họa.”
Lời cuối, cảm hơn bạn Toan Hieu đã giúp hoàn thành trọn vẹn bài viết này.